Ballonnen voor het feest

Vandaag is het feest. Het is een traditie geworden om op de laatste dag altijd iets leuks te doen voor de kinderen. Praktische hulp is natuurlijk geweldig en dat is ook het hoofddoel van onze projecten, maar kinderen blijven kinderen en gewoon plezier maken hoort er ook bij. Daarom is het leuk om iets te organiseren wat ze normaal niet zouden kunnen doen. Rozetta en Janet hebben aangegeven dat het leuk zou zijn om lekker dingen voor de kinderen te kopen en een gezellige dag te organiseren met een voetbalwedstrijd, zingen en toneelstukjes.
We hebben voor onze komst al geregeld dat alle lekkere dingen uit Lusaka zijn meegenomen.

Als we ’s ochtends wakker worden is het weer net zo vredig en stil als gisteren. Een mooi moment van de dag. Vooral omdat we weten dat vandaag druk en hectisch gaat worden.
Het is erg fris, maar als het zonnetje opkomt voel je het snel warmer worden. De warme kleding kan al snel uit.
Na het ontbijt komt alles in volle gang. Naast lekkere dingen zal er ook een goede maaltijd worden gemaakt voor de mensen die komen. Dat zijn niet alleen kinderen. Gisteren is de geit al geslacht en die wordt nu in stukjes gesneden. En er worden 5 kippen klaargemaakt. Joa is weer heel erg benieuwd hoe dat in zijn werk gaat dus we gaan even een kijkje nemen. Het is niet zo dat er even een paar pakjes kipfilet in de supermarkt worden gekocht. Maar de kippen die we net nog hebben zien rondscharrelen worden gevangen en hun koppie wordt er met een snelle beweging afgesneden. Joa vind het vooral heel apart dat de kip zonder kop nog zeker een minuut kan bewegen.
Vervolgens worden de veren geplukt en de kale kip verdwijnt in stukjes in de pan.
Even zijn we bang dat Joa het eng zou vinden en geen kip meer zou lusten, maar dat is totaal geen probleem. Als we vragen wat hij vanavond wil eten zegt hij doodleuk ‘kip’.

Naast de kip en de geit wordt er een gigantische pan met maïsdeeg gemaakt. Ze zeggen wel eens ‘genoeg om een heel weeshuis te voeden’. Nou, dat klopt in dit geval ook wel.

Joa heeft van Amy, een meisje uit zijn klas, 150 ballonnen meegekregen. En die komen voor het feest natuurlijk prima van pas. Het is een aardig karwei om die allemaal op te blazen. Maar dat wordt onze taak. We kunnen verder niet zoveel betekenen in de voorbereidingen, want het slachten van kippen en het maken van maïsdeeg kunnen we beter aan de professionals overlaten.
Het is de bedoeling om alle ballonnen op het schoolplein op te hangen en binnen een uur begint het er feestelijk uit te zien.

Naast het feest zullen er vandaag ook wat serieuze dingen zijn. Voordat we weg gaan willen we een goed beeld hebben over de werkzaamheden aan het weeshuis in de komende weken. Het is natuurlijk de bedoeling dat de kinderen zo snel mogelijk onderdak zullen krijgen. Nu de fundering ligt kan er straks vlot doorgebouwd worden. Vaak kosten de voorbereidingen de meeste tijd en als de basis er is, kan je daarna letterlijk stenen gaan stapelen.
In totaal zullen er 13,000 bakstenen gebruikt gaan worden en die moeten natuurlijk allemaal naar Chitumbo worden gebracht. In de vrachtauto’s die hier kunnen komen gelet op de weg (3 ton trucks), passen er 800 tegelijk, dus we praten over een serieus aantal transporten.
Een deel is al afgeleverd, want dat was nodig voor de werkzaamheden tot nu toe.
Daarnaast moeten er nog aanvullend zand, cement en gemalen rotsblokken komen om specie mee te maken en zal al het hout en de dakbedekking nog geleverd worden. Dat zal vrijdag 5 augustus gebeuren. Net als de deuren en raamkozijnen. Die zijn al besteld en worden nu gemaakt.
Als de grootste werkzaamheden zijn gedaan, worden er ook stapelbedden en matrassen besteld en kastjes, waar de kinderen hun kleding en persoonlijke spulletjes in kunnen bewaren. De planning is om 1 oktober 2011 operationeel te zijn, ruim voordat het natte seizoen in december begint. En zoals het er nu uitziet gaat dat helemaal lukken.
In totaal gaan er 48 kinderen een plekje vinden in het weeshuis. Er zijn 6 kamers, waarin 8 kinderen per kamer zullen slapen. Daarnaast is er een keuken, een gemeenschappelijke ruimte en een kamer voor de ‘huismoeders’ voorzien.
De huismoeders zullen 2 dames zijn uit de gemeenschap, die in het huis voor de kinderen zullen zorgen. Er zijn al 2 dames aangewezen die die taak op zich zullen nemen.
Het is een win win situatie, want er hoeft geen salaris te worden betaald. Deze vrouwen krijgen ook een goed onderkomen en zullen net als de kinderen goed verzorgd worden qua eten en drinken.

We hebben een heel goed gevoel bij het weeshuis voor Kutemwa. De bouw is in goede handen. Tot nu toe is er exact gedaan wat er is afgesproken. Elke cent is verantwoord. En gelukkig is het budget ook toereikend om alles af te krijgen. Een van onze belangrijkste voorwaarden is geweest dat er voor het beschikbare geld ook iets gebouwd moet worden wat compleet af kan komen. Want als je te groot bouwt en het niet afkrijgt binnen budget, dan bestaat de kans dat er nooit kinderen opgevangen kunnen worden omdat het resterende geld om het af te bouwen er niet komt. En dan staat er over een paar jaar een ongebruikte bouwval.

Gisteren vertelde ik al iets over de home based care. Dat is een van de projecten die de Woodlands Baptist Church in Chitumbo en de omringende dorpen heeft opgezet.
Om dat goed uit te leggen, moet ik ook iets meer vertellen over Kutemwa Ndi Kusamala.
Toen wij op zondag aankwamen werd al duidelijk dat Kutemwa in Chitumbo Village een soort missiepost is. Er is een kerkje gebouwd en Janet zit hier als een soort missionaris tegenwoordig permanent. Zij speelt ook voor het kerkje een belangrijke rol.
Maar Woodlands doet hier meer dan het verspreiden van het Woord van God.
De primaire insteek is om de lokale bevolking te helpen hun leefomstandigheden te verbeteren. Op het gebied van hygiëne, gezondheidszorg, scholing van de kinderen en voorlichting voor de bevolking op allerlei gebieden. Maar ook door de mensen te helpen collectief meer dingen voor elkaar te krijgen. Zoals het collectief verkopen van een deel van hun oogst.
Over de scholing heb ik al geschreven. Dat gaat volledig over het basisschooltje waar kinderen uit de wijde omgeving naartoe kunnen komen.
Hygiëne gaat onder andere over het beschikbaar maken van schoon water door het slaan van waterputten. Schoon drinkwater is natuurlijk van levensbelang.

Het is niet de insteek om de mensen allerlei moderne stadse gemakken te bieden. Het is ons duidelijk geworden dat men daar ook helemaal niet gelukkig van zou worden. Het klinkt misschien op het eerste gezicht vreemd, maar het is net zo moeilijk om je van arm naar rijk aan te passen als andersom. Zou je deze mensen ineens in de stad neerzetten dan komen ze zo weer terug naar hun dorp, want dat is het leven wat ze kennen. Water uit de kraan? Eten uit de supermarkt? De mensen vragen zich letterlijk af, wat je dan heel de dag moet doen als dat allemaal zo gemakkelijk gaat.
Het is denk ik een misvatting dat iedereen blij zou worden van het leven zoals wij dat in het westen leiden. Naar onze maatstaven is dat hygiënischer, meer ontwikkeld, gezonder etc.
Als je een paar dagen in een dorpje als Chitumbo leeft, dan is onze eerste stadse indruk dat er zo ongelofelijk tijd verloren gaat aan dingen die voor ons oneindig veel sneller gaan. Zoals dat water uit de kraan. Wij doen gewoon de kraan open. Hier ben je een half uur verder. Het is misschien niet helemaal OK om te zeggen, maar het leven is hier ontzettend simpel. De mensen zijn heel de dag bezig met eerste levensbehoeften.
Maar zoals ik al zei, dit is het leven wat de mensen kennen en ze willen ook niet anders. Sommige veranderingen zijn goed, als het gaat om de eerste levensbehoeften, maar het moet niet te snel gaan. Dat zou een omgekeerde cultuurshock opleveren, zoals Kim die ervaren heeft toen we in Lilongwe en later ook in Chitumbo aankwamen.
Alleen hebben mensen wel recht op gezond en gelukkig leven. En daar is het grootste deel van de missie van Woodlands en dus Kutemwa op gebaseerd.

De gezondheidszorg is ook zo’n item. In de eerste plaats werkt Kutemwa samen met een medical post zo’n 15 kilometer verderop. De mensen kunnen er altijd terecht.
Voor Janet is dit een heel gevoelig punt. Twee jaar geleden is haar man hier overleden, doordat medische hulp te laat kwam. Hij werd onwel, terwijl ze samen in Chitumbo waren. Hij is toen snel naar de dokter bij de medical post gebracht, maar toen ze daar aankwamen was het al te laat. Dat geeft wel een paar dingen aan. Ten eerste dat een dokter op 15 kilometer afstand soms heel ver weg kan zijn als er spoed is. Maar nog meer, hoe dapper het is dat Janet hier is gebleven. Na het overlijden van haar man is ze hier permanent gaan wonen. Dan moet je dus echt geloven in wat je doet…..

Een ander belangrijk aspect voor de gezondheidszorg is de voorlichting van de lokale bevolking. HIV/AIDS is een gigantisch probleem in grote delen van Afrika. Ook in Zambia. De schattingen zijn dan 20% van de volwassen bevolking besmet is. Dat is bijna niet te bevatten….1 op de 5 volwassenen. Dat gaat een hele generatie wegvagen en laat allerlei ellende in zijn kielzog na, zoals kinderen die nergens terecht kunnen.
Kutemwa organiseert regelmatig voorlichtingsbijeenkomsten om de mensen uit te leggen hoe je aan HIV/AIDS komt. Het is een bizarre gedachte, maar als je het de mensen niet verteld hebben ze letterlijk geen idee. En daarnaast moet er gevochten worden tegen lokaal bijgeloof. Zo denken mensen dat als je met een maagd naar bed gaat, het dan weer weggaat. Of als je een bepaald drankje drinkt, je er vanaf bent. Met alle gevolgen van dien. Mannen gaan op zoek naar zo jong mogelijke meisjes om zeker te zijn dat ze maagd zijn. En gaan na hun poging om van de HIV af te komen gewoon verder met onveilig vrijen.
De voorlichting wordt gegeven dmv toneelstukjes. Dat is de beste manier om mensen te bereiken. Humor met een serieuze ondertoon. Geschoold of ongeschoold, iedereen kan het begrijpen.

En omdat er zoveel besmette mensen zijn, zijn er ook veel zieke mensen. Om die reden heeft Kutemwa een netwerkje van thuiszorgdames opgezet. De Home Based Care.
In het verzorgingsgebied van Kutemwa liggen 12 dorpjes, waarvan Chitumbo er eentje is. Het gaat in totaal om zo’n 4,800 mensen die bereikt worden.
Er zijn 25 dames die een training hebben gekregen om voor zieke mensen in hun dorpje te zorgen. Het belangrijkste is dat ze ervoor zorgen dat de mensen hun AIDS-remmers slikken en dat er goed gegeten wordt, anders worden mensen ziek van de zware medicijnen.
De dames van de home based care zetten zich dus ook in voor de gemeenschap en krijgen net als de leraren maïs van de bevolking. Die wordt opgespaard en verkocht. Van de 11 zakken maïs die we hebben gekocht voor de pap van de kinderen, kwamen er 5 van de dames van de thuiszorg en 6 van de leraren.

Om nog even terug te komen op HIV/AIDS. In de voorbereiding op onze reis en de bouw van het weeshuis heb ik aangegeven dat we het belangrijk vinden dat de kinderen die in het weeshuis zullen wonen ook getest zijn. Mocht er een kind besmet zijn, dan heeft dat een serieuze inpact op de zorg en het risico van de andere kinderen. En het is voor ons logisch dat je zoiets moet weten, voordat je er aan begint.
Om die reden hebben we kunnen regelen dat vandaag alle 48 kinderen getest zullen worden. De voorbereiding ging in eerste instantie op z’n Afrikaans. De vraag die Rozetta en Janet stelden was: hoe krijgen we 48 kinderen bij de medical post?
Om in de sfeer van Kutemwa te blijven….ze willen de berg naar Mozes brengen. Maar volgens mij is het makkelijker om Mozes naar de berg te laten komen. Dus dat is uiteindelijk geregeld. De dokter komt naar het dorpjes toe vandaag. Door de goede relatie met de kliniek gebeurt dat zelfs gratis.
Rozetta en Janet zijn heel zenuwachtig voor de testresultaten, want stel je toch eens voor…

De dokter gaat in het schooltje zitten en een voor een komen de kinderen langs.
Ze krijgen een prikje in hun vinger en de druppel bloed uit hun vinger gaat op een teststripje. Binnen 10 minuten is het resultaat bekend.
Na ongeveer 2 uur zijn de uitslagen bekend. Gelukkig zijn alle kinderen negatief!
Rozetta moet er van huilen, omdat ze zo blij is.

Van de serieuze zaken weer even terug naar het feest.
Inmiddels is het hele schoolplein volgelopen. Langzaam maar zeker zijn er in de afgelopen 2 uur minimaal 300 mensen aangekomen, kinderen en volwassen. Alle stoelen en schoolbanken zijn uit de klaslokalen gehaald. En er is een heel programma in elkaar gedraaid. Het grappige is dat alles heel officieel gaat.
Van tevoren is ons niet verteld wat we precies kunnen verwachten. Ineens worden we op stoelen voor de groep gezet en iedereen zit naar ons te kijken. We voelden ons al bekeken uiteraard, als enige blanken. Maar nu zitten we pontificaal in de spotlight.

Het programma wordt voorgelezen, eerst in de lokale taal en daarna in het Engels. Tot mijn verrassing hoor ik dat item 3 op de agenda mijn speech zal zijn. Mijn speech? Daar wist ik helemaal niets van! Maar goed, ik heb nog een paar minuten tijd om iets te bedenken.
Voordat ik wat mag/moet zeggen worden we in het zonnetje gezet door Janet, die vertelt hoe bijzonder ze het vindt dat wij hier nu zijn. Luid applaus van de mensen.
En dan ben ik aan de beurt. Ik herhaal grotendeels wat ik zondag in de kerk al heb verteld. Na elke zin worden mijn woorden vertaald. Het belangrijkste wat ik wil duidelijk maken is dat wij hier dan misschien wel zijn, maar dat er zo’n 70 sponsors zijn, die het weeshuis mogelijk maken.
Weer een luid applaus. Ook vandaag weer geen lastig publiek.

Vandaag zijn er dus niet alleen kinderen en ouders, maar van de 12 headmen van de dorpjes in het verzorgingsgebied van Kutemwa, zijn er vandaag ook 7 gekomen. Sommigen hebben ruim anderhalf uur moeten lopen. Daarnaast is er ook iemand van Chongwe Council (het provinciebestuur) en een vertegenwoordiger van de Chieftaness (de koningin van die gebied). En dat allemaal voor ons en omdat we hier een weeshuis kunnen neerzetten. We voelen ons ongelofelijk trots dat we met zoveel egards worden verwelkomd en dat deze mensen de moeite hebben gedaan om ons te ontmoeten.
Er is ook een headwoman die een speech houdt. Zij vertelt een grappig verhaal, dat er sinds de onafhankelijkheid in 1964 geen blanken meer in dit gebied zijn geweest. De ouderen vertellen aan hun kinderen en kleinkinderen over blanke mensen, maar die geloofden nooit dat die bestonden, omdat ze nooit blanken zien. Maar de headwoman zei dat ze blij was dat wij er waren omdat ze nu eindelijk aan hun kinderen en kleinkinderen kon laten zien dat we toch echt bestaan en geen sprookje zijn.

Na deze speech krijgen we een toneelstukje. Het gaat over hoe weeskinderen behandeld worden als ze bij een pleeggezin in huis komen. Dan moeten ze vaak alle vervelende klusjes opknappen, hard werken en worden ze mishandeld. In ieder geval worden ze als minderwaardig behandeld ten opzichte van eigen kinderen in zo’n gezin.
Dit schijnt dagelijkse realiteit te zijn en wordt dan als een soort satire in een toneelstukje gebracht.
Het toneelstukje is hilarisch voor de mensen hier, want er wordt keihard gelachen, ondanks de serieuze ondertoon. Wij krijgen wel een Engelse vertaling, maar de humor gaat denk ik een beetje ‘lost in translation’. De gedachte komt in me op dat ik naar zo’n klucht uit de jaren ’80 kijk, die je vroeger op TV kon zien toen er nog maar 2 netten waren en de uitzendingen pas om 18:00 begonnen. Dat was toen ook hilarisch, maar als je dat nu ziet, dan vraag je je af hoe je daar vroeger zo om kon lachten. Gewoon omdat je gevoel voor humor zich verder ontwikkelt.
Het is in ieder heel erg leuk om de mensen zo te zien genieten. En het voelt heel speciaal dat dit eigenlijk allemaal is georganiseerd omdat wij er vandaag zijn.

We krijgen ook nog liedjes en gedichten te horen. Voor Joa is het wat lastig te volgen allemaal, maar het duurt ook niet heel erg lang.
Ter afsluiting van het programma wordt gevraagd of ik voor wil gaan in het gebed. Nu is er even een gênant momentje, want ik moet toch echt bekennen dat ik niet gelovig ben opgevoed en dat ik het heel graag zou willen op dit moment, maar dat ik niet zomaar een gebed uit mijn mouw schud. Met dat scenario was geen rekening gehouden, maar gelukkig is het geen probleem en Rozetta helpt me uit de brand door het stokje over te nemen.

Na dit officiële programma is het eten klaar en iedereen krijgt maïsdeeg en een stukje vlees. En dan moet het leukste deel nog komen. Net als in Nederland komt het toetje pas als je netjes je bord leeg hebt gegeten. Geloof me, je bord leeg eten is hier niet zo’n issue. Ik denk dat er weinig ouders zijn die zich hier in Zambia druk over hoeven maken. Er wordt soms maar 2 keer per dag gegeten en niet alles is even voedzaam, dus de kinderen zullen altijd trek genoeg hebben.

Wij bereiden alvast ‘het toetje’ voor. We zetten een aantal tafels naast elkaar en pakken de lekkere dingen die we hebben gekocht. Ieder kind krijgt een flesje drinken, een zakje chips, een pakje koekjes en een lolly. En ook een setje nieuwe kleding.

Als alles klaar staat worden de kinderen opgetrommeld. Met een stukje discipline waar je in Nederland jaloers op zou worden gaan alle kinderen keurig in de rij staan. Armlengte van elkaar verwijderd, van klein naar groot. En dan mogen ze een voor een langs de tafels lopen om al die goodies te krijgen.
Kim en Joa staan ook achter de tafels en helpen mee met uitdelen. Als volleerde cateringmedewerkers zorgen ze dat iedereen zijn portie krijgt. Joa houdt als een havik in de gaten dat ieder kindje alles krijgt en niets mist.
Uiteraard niet voordat hij zelf zijn eigen portie heeft veiliggesteld. Het zal je toch gebeuren als je al een paar dagen op een dieet van wit brood, rijst, groenten en water leeft, dat die lekkere dingen met smaak aan je eigen neus voorbij zouden gaan nadat je zo je best hebt gedaan met uitdelen. Goed idee. We zetten zelf ook snel een flesje drinken weg. Ik lust ondertussen ook wel wat met suiker!

Ook met de kleding zijn de kids super blij. Als je de foto’s ziet begrijp je waarom.
De meeste kleding die nu wordt uitgedeeld is voor kids van 5 tot 16 jaar. Dit komt voornamelijk uit de balen die we uit Lusaka hebben laten komen.
Er zijn ook best veel vrouwen met heel kleine kinderen, maar omdat het vandaag om de schoolkinderen gaat zijn de allerkleinsten er niet allemaal. Het zou niet eerlijk zijn om de kleding die we zelf hebben meegenomen nu uit te delen. Klein moreel dilemma, want dat hadden we heel graag gedaan. En dan die kids ook in hun nieuwe kleertjes zien. Niet alleen voor onszelf maar ook voor iedereen die ons met de kleding heeft geholpen. We hadden die foto’s ook graag laten zien.
Maar we maken met Rozetta een plan om dat eerlijk te verdelen. Volgende week zal er speciaal hiervoor iets worden georganiseerd. Uiteindelijk de beste keuze. Het gaat tenslotte niet om ons, maar om de kinderen.

We hebben van het snoepgoed heel ruim ingekocht en als alle kinderen geweest zijn, mogen ook de volwassenen in de rij gaan staan. Uiteindelijk kunnen we echt iedereen wat geven. De volwassenen zijn net zo blij als de kinderen dat ze iets krijgen.

Dit zijn ook de momenten dat je je realiseert waar je mee bezig bent. Iets wat voor ons relatief klein, is iets heel bijzonders voor mensen hier. We hebben in totaal voor nog geen EUR 200 aan boodschappen gedaan, inclusief de geit en de kippen. En uiteindelijk hebben daar nu ruim 300 mensen van zitten smullen en is er een dag georganiseerd waar mensen een flinke afstand voor zijn komen lopen. Ongelofelijk, vanuit ons perspectief, dat je een uur wil lopen voor een flesje drinken en wat lekkers….
En dat zien we nu al die blije koppies genieten, met hun lekkers. De meerderheid van de kinderen proeft voor de eerste keer in hun leven een flesje drinken of een lolly. Geen idee wanneer ze het weer zullen proeven. Maar dit is voor hun waarschijnlijk een onvergetelijke dag. Voor ons daardoor ook.
Dit is waar we het voor doen. Al is er maar een kindje wat over 10 jaar nog eens terugdenkt aan vandaag en zich ons herinnert omdat het een bijzondere dag was, dan is het voor ons de moeite waard.

Inmiddels is ook de voetbalwedstrijd begonnen. We hebben genoeg shirts en broeken meegebracht dat we 2 teams tegen elkaar kunnen spelen. Omdat het wel allemaal dezelfde shirts zijn, speelt het ene team met de shirts gewoon aan en het andere team met de shirts binnenstebuiten. Creatief opgelost!
Maar voordat het spel kan beginnen wil ik nog even een elftalfoto maken van Chitumbo United.
Halverwege de wedstrijd raakt een van de spelers gewond. Hij wordt geraakt door een andere speler en er zit een enorme scheur in zijn lip.
Mijn reputatie was me vooruitgesneld en ik word erbij geroepen om te komen helpen.
Gisteren, bij het uitzoeken van de balen kleding was er ook al iemand gewond geraakt. Er zaten stalen draden omheen om de balen bij elkaar te houden en die kregen de mensen niet los. Bij het sjorren had een van de mannen een diepe snee in zijn hand opgelopen. Dat zag er beroerd uit. Hij had er een draadje omheen gebonden om het bloeden te stoppen. Dit zou wel eens lelijk kunnen gaan ontsteken.
Ik heb hem toen meegenomen en met onze reisapotheek eerste hulp verleend. Wel heel voorzichtig, want ik wilde absoluut niet in contact komen met het bloed. Met de 20% besmettingsgraad voor HIV is dat Russisch roulette.
Dus ik heb de man zijn handen laten wassen, betadine op de wond gedaan en hem zelf 2 pleisters op laten plakken.
De balen heb ik daarna opengetrokken met behulp van de Leatherman multi tool.

Dat nieuws had zich kennelijk verspreid, want ook nu wordt ik er als medisch specialist bijgeroepen. Ik zag al snel dat dat onze reisapotheek te boven ging. Dit moest absoluut gehecht worden. Ook daar hebben we spullen voor bij ons, in een steriel kit. Maar daar ga ik echt niet aan beginnen.
De dokter, die de HIV/AIDS tests heeft gedaan is er nog. Ik vraag om hem erbij te halen. Dat lijkt me sowieso de logischere keuze, in plaats van die lange blanke vent die alleen maar pleisters kan plakken.
De diagnose is inderdaad hechten en de speler met rugnummer 9 gaat achterin de pick-up mee naar de kliniek.

Wat ik nog niet heb verteld is dat elke dinsdag de mensen uit het verzorgingsgebied met HIV/AIDS bij Kutemwa langs mogen komen voor extra voeding. Deze mensen kunnen niet meer goed voor zichzelf zorgen en krijgen dus iedere week een kleine aanvulling.
Dat is heel belangrijk omdat bij een slecht dieet het ziekteverloop sneller gaat, mensen vatbaarder worden voor allerlei ziekten en de medicijnen ook heel slecht vallen, waardoor de mensen zich heel beroerd kunnen voelen.
Er zijn vandaag zo’n tachtig mensen gekomen voor de extra voeding.
Nu heeft AIDS ineens een gezicht. Er zitten mensen zoals jij en ik. Ten dode opgeschreven door een ziekte. Waar AIDS in Nederland wel iets is waar je je bewust van bent, is het ook een ver van je bed show. Wie kent er iemand die AIDS heeft? Het is de sporadische uitzondering.
Hier is het een vast onderdeel van het leven, met zoveel besmette mensen. Er rust hier ook geen taboe meer op de ziekte. Het is hier niet weg te denken uit de gemeenschap.
Tachtig mensen met AIDS bij elkaar. Dat heeft iets surrealistisch.
We zijn niet bang. Je kunt niet zomaar AIDS krijgen van het in de buurt zijn van besmette mensen. Ik wil ook niet het verkeerde beeld schetsen, want we zijn niet in een gevaarlijke situatie geweest. Dus niemand hoeft zich daar zorgen over te maken of te denken dat iets onverantwoord is. Al geef je iemand een hand, dan wordt je uiteraard niet besmet.
Ik krijg ook de kans om met een dame te praten die in 2004 te horen heeft gekregen dat ze is besmet. Een hartverscheurend verhaal. Haar man al verloren. Vier kinderen, die gelukkig gezond zijn. Maar het extra voedsel is voor haar van levensbelang.
Het ergste vind ik de gelatenheid in haar ogen. Ik kijk in doffe ogen, die geen hoop meer hebben. Deze vrouw weet dat ze dood zal gaan.
Ik heb in de afgelopen paar dagen een paar keer een emotioneel moment gehad. Nu moet ik vechten om mijn emotie even binnen te houden, want het doet me heel veel.
Een andere vrouw die ik kort spreek heeft is ook besmet en heeft een tweeling. Een van de kinderen is besmet. De andere niet. Als je daar over nadenkt, dan breekt je hart.

Ik loop heel even weg van de drukte en ga achter de voorraadschuur staan. Even wat wegslikken.

Kim en Joa hebben het niet eens gemerkt. Het is ook niet de bedoeling om Joa verder met zieke mensen te confronteren. Ze lopen vrolijk tussen de kinderen door.
Joa heeft alle aandacht als enige blanke kindje.

Wat we wel jammer vinden is dat de verpakkingen van al dat lekkers allemaal achteloos op de grond zijn gegooid. Het is een grote bende. Dat hoort hier gewoon niet thuis, zo midden op het platteland. Je ziet dat trouwens overal in Zambia en Malawi. Alsof een opgeruimde leefomgeving een luxe is. Mensen gooien alles maar neer. Maakt allemaal niet uit. Nu hier dus ook.
Omdat we niet zeker weten of men dit uit zichzelf op gaat ruimen vraag ik aan Janet of ze wil beloven dat dat morgen echt gebeurd. We willen dit niet als souvenir achter laten.

De dag begint langzaam tot een einde te komen. Het wordt natuurlijk vroeg donker en sommigen moeten nog een flinke afstand lopen.
Wij kijken elkaar voldaan aan. Rozetta en Janet hebben ook een vermoeide maar voldane blik. Zij hebben uiteindelijk het meeste geregeld voor ons verblijf hier. Voor de bouw van het weeshuis en voor de feestdag vandaag. Het was een redelijk gekkenhuis en de dag is voorbij gevlogen.

Joa heeft nog wat energie over en met de laatst overgebleven kinderen gaan we nog een laatste keer voetballen totdat de zon ondergaat. Ik kijk om me heen, zie de contouren van het weeshuis, ik zie de kinderen, ik zie Joa en Kim en de gloeiende oranje bal die langzaam wegzakt en nog wat laatste gouden licht over de hele setting heen schijnt.

Nog een laatste keer wassen in het teiltje. Nog een laatste keer vers geplukte kip en rijst. Nog een laatste keer met z’n drieën in twee eenpersoons bedjes. Nog een laatste keer lekker kletsen met Rozetta en Janet tijdens het eten. Door die gesprekken leren we elke keer weer een hoop over het leven in Zambia.
We zijn alle drie eerlijk gezegd best toe aan wat moderne gemakken, maar dat is ook waar je je op instelt. En we hebben ons op dit aantal dagen ingesteld.
Kim kan niet wachten tot ze weer een lekkere warme douche kan nemen.

En toch voelt het ook een beetje weemoedig om weg te gaan. Iedereen hier achter te laten. Niet zelf kunnen zien dat het weeshuis straks klaar is en de kinderen er in kunnen.

De laatste dag was absoluut het hoogtepunt. Ook in het contact met de mensen en de kinderen. Ik heb het misschien al vaker gezegd, maar de mensen zijn in dit deel van Afrika een beetje gereserveerd. Ook zelfs een beetje geïntimideerd door die vreemde blanken. Zambia is een van de minst toeristische landen waar ik ooit geweest ben en dat zie je ook aan de reacties van de mensen. Eerder verbazing dan altijd gelijk de glimlach.
Maar vandaag stonden we echt letterlijk tussen de mensen hier en dan is het anders. Ook zij zijn na een aantal dagen gewend aan ons.

We gaan vroeg naar bed, omdat we morgen ook vroeg weg moeten.
Het duurt even voordat we in slaap vallen, want er is genoeg om over na te denken na een dag als vandaag. Uiteindelijk overheerst toch het tevreden gevoel.