De kerkdienst in Chitumbo Village

We hebben afgesproken dat Anthony ons om 9:00 komt halen. Hij zal ons naar Chitumbo Village brengen, de plek waar het schooltje staat en waar inmiddels ook de fundering is gegraven voor het weeshuis.
Wat ik gisteren al schreef, Anthony komt uit Chitumbo en heeft er op het schooltje gezeten. Zonder zijn hulp gaan we de plek waarschijnlijk niet eens vinden, want het staat niet op de kaart en zeker niet in het navigatiesysteem.
Voordat we op pad gaan gooi ik de benzinetank nog een keer helemaal vol. We kopen voor de zekerheid 24 flessen water en een telefoonkaart. We gebruiken niet onze Nederlandse telefoon, want dat kost ongeveer EUR 3.50 per minuut en meer dan EUR 1 per sms. Met een lokale kaart kunnen we een klein kwartier naar Nederland bellen voor USD 10. Een betere deal.
We rijden om 9:30 weg uit Chongwe.

Vanaf Chongwe moeten we 45 kilometer naar het zuiden. De geasfalteerde weg wordt een gravelweg. De gravelweg een zandpad. We gaan door een riviertje met ruim een halve meter water en dan nog een stuk zandpad. In de verte zien we het schooltje al liggen.
Maar wat gelijk opvalt, Chitumbo Village is geen dorpje. Althans niet zoals wij dat kennen. Er staan niet allemaal huisjes bij elkaar. Ze staan honderden meters en soms wel een kilometer uit elkaar.
Dat zit als volgt. Voordat er een centrale overheid was bestond Zambia, net als de omringende landen, uit allerlei kleine koninkrijkjes. Het koninkrijk was ook weer in stukjes verdeeld en aan het hoofd van ieder stukje stond een headman, een soort van burgemeester. Dat stukje van het koninkrijk kan vele vierkante kilometers groot zijn. Je krijgt van de headman een stuk land toegewezen en dat is het. Daar kan je je groenten verbouwen en voor je gezin zorgen. Chitumbo Village heet zo, omdat de headman van dit gebied Chitumbo heet.
Ondanks dat er nu een centrale overheid is, bestaan ook de koninkrijkjes nog steeds. Die hebben geen formele macht, maar zijn nog steeds machtig, want om de bevolking mee te krijgen heb je de chief of chieftaness nodig. Zeg maar, de koning of de koningin. De overheid kan in een gebied niets doen zonder de chief te consulteren.

Ook ons project heeft 32 hectare land gekregen van headman Chitumbo en daar is het schooltje dus op gebouwd.
Het project….eigenlijk klinkt dat een beetje te abstract. Het is natuurlijk niet alleen maar een project. Het gaat om het helpen van mensen. Maar het heeft ook een naam: Kutemwa Ndi Kusamala. Dat betekent Hope & Care in de lokale taal.
Vanaf nu noem ik het dus maar gewoon Kutemwa.

Om 10:40 komen we aan bij Kutemwa. Een Zambiaanse vrouw staat ons al op te wachten. Volgens Anthony is het Rozetta. Grappig, ik ben meer dan een maand intensief met haar aan het communiceren geweest maar ik heb geen idee hoe ze er uit ziet.
Als we uitstappen krijgen we alledrie een dikke knuffel. Dit is dus Rozetta.

Veel tijd om om ons heen te kijken en even te wennen aan waar we zijn krijgen we niet, want de eerste vraag is of we mee willen lopen naar het kerkje wat ze van takken en stro hebben gemaakt. Er is net een kerkdienst begonnen en ze wil graag dat we die meemaken. Lopend naar de kerk ontmoeten we ook Janet. Zij komt ook uit Lusaka, maar woont nu permanent in Chitumbo om te zorgen dat alles goed blijft lopen rondom het schooltje.

Het schooltje in Chitumbo is gebouwd door mensen van de Woodlands Baptist Church uit Lusaka. Naast het schooltje is ook de evangelisatie meegebracht naar dit gebied.
Een bijzondere gedachte, want in het binnenland van Zambia hebben veel mensen nog een traditioneel geloof, wat gebaseerd is op meerdere goden, voorvaderen en ook elementen van voodoo kent, zoals vloeken uitspreken etc. Het Woord hier naartoe brengen heeft ook iets weg van missionarissen in de vroegere koloniale gebieden.

Er is een bestuur van 10 mensen van Woodlands, die zich bezig houden met het schooltje en alle projecten die in dit gebied worden georganiseerd. Ik heb tot nu toe alleen contact gehad met Rozetta, maar de andere bestuursleden zijn ook benieuwd wie nu toch die mensen uit Nederland zijn en een aantal zijn er vandaag ook naar Chitumbo gekomen om ons te ontmoeten. Een ervan is dominee Chanda en hij leidt vandaag ook de kerkdienst.

De kerkdienst is al in volle gang als wij stilletjes binnen komen en we schuiven achteraan aan. Het is deels in het Engels en deels in de lokale taal. Daardoor kunnen we niet alles volgen. Dan is een uur een lange zit. Iedereen zit ons ook aan te staren.
Ineens voel ik tranen in mijn ogen. We hebben veel tijd en moeite gestoken in het vinden van een project. Daarna in het voorbereiden van alle werkzaamheden voor Kutemwa. We hebben gevoel gekregen voor wat we hier gaan doen. Zijn naar Afrika gevlogen, hebben uren in de auto gezeten en zitten nu op het platteland, in een gebouw van takken en stro te kijken naar de mensen waar we het allemaal voor doen. Ineens heeft het een gezicht.
Je ziet gewoon hoe arm de mensen hier zijn en het voelt goed dat we voor Kutemwa hebben gekozen. Zonder dat we verder nog maar iets hebben gezien weten we gewoon dat we op de goede plek zijn aangekomen.

Tegen het einde van de kerkdienst begrijp ik dat er ook iets van ons wordt verwacht en er wordt gevraagd of ik naar voren wil komen en iets tegen de mensen wil zeggen. Uhhh….daar had ik me niet op voorbereid. Maar ik doe mijn best om er wat van te maken. Alles wat ik in het Engels zeg wordt netjes vertaald en er wordt driftig geklapt als ik klaar ben. Het is geen lastig publiek.

Na de kerkdienst staan we buiten het kerkje en komt iedereen in een lange rij langs om ons een hand te geven. Joa heeft geen idee wat hem overkomt, met al die vreemde mensen.
En vervolgens wordt de lunch geserveerd, zodat we samen met de mensen van het bestuur kunnen eten en praten. Eerst even de handjes goed wassen, want we hebben zo’n 100 handen geschud en dat waren niet de meest frisse handen.
Het eten is voor Kim ook al gelijk een avontuur. Er is rijst gemaakt, een soort maisdeeg waar je balletjes van moet draaien, een lokale groente die we nog nooit gezien hebben, kip en geit. Ik schep mijn bord vol en wil best alles proberen, maar Kim en Joa houden het bij rijst.

Het is een beetje gek om zo aan te komen. We worden gelijk meegesleept in alles wat hier gebeurt vandaag. Go with the flow heet dat geloof ik. Voor ons gevoel zijn we gelijk in het diepe gegooid.
Kim vindt het allemaal best heftig en dat kan ik me goed voorstellen. Daar sta je dan, voor het eerst in Afrika. Voor het eerst bij een project voor kinderen. Voor het eerst oog in oog met de ongelofelijk lage levenstandaard op het platteland van Zambia. Het is allemaal op zich al best heftig. Maar zo bij elkaar levert het weer een soort van cultuurshock op.

6 mensen van het bestuur zijn dus speciaal voor ons naar Chitumbo gekomen. Dat is een rit van minimaal 2 uur vanaf Lusaka. Daardoor realiseren we ons ook wel, dat het bijzonder is dat wij hier zijn en wat we komen doen.

Na de lunch gaan de 6 mensen weer weg. De mensen die bij de kerkdienst zijn ook weer richting hun huisjes gelopen. En wij blijven achter met Rozetta, Janet en een handjevol locals die hier elke dag helpen. Ineens is het rustig en dan dringt ook de plek waar we zijn tot ons door. We zitten echt in the middle of nowhere. Wat speciaal dat we hier een kijkje mogen nemen en welkom zijn voor een aantal dagen. Dit gaat ongetwijfeld een unieke ervaring worden voor ons alledrie.
Ik hou van de projecten om kinderen te helpen in landen als Zambia. Voor Kim en Joa is het nieuw. Ik ben tegelijk dus ook heel benieuwd hoe zij alles zullen ervaren.

Rozetta en Janet vertellen ons honderduit over Kutemwa.
Acht jaar geleden zijn ze hier samen naartoe gekomen. Er was op dat moment nog niets en eerst moest het vertrouwen van de mensen gewonnen worden. Wat kwamen die mensen uit de stad doen? Wat hebben we daar aan?
Zonder de steun van de mensen in Chitumbo en de omringende dorpjes zou het nooit een succes kunnen worden, want er was hulp nodig met alle dagelijkse dingen. Er moesten ook gebouwtjes worden neergezet om in te wonen, om les in te geven, om de voorraden in op te slaan. En omdat de lokale bevolking al snel het nut in zag dat hun kinderen naar school zouden kunnen gaan en daardoor kansen in het leven zouden kunnen krijgen, werd alle hulp ook gegeven. Ook de headman geloofde in de bedoelingen en doneerde dus 32 hectare land.
Kutemwa is begonnen met gebouwtjes van stro en leem, maar in de loop van de tijd bakten de mensen ook bakstenen voor Kutemwa en hielpen ze met het bouwen van meer permanente gebouwen.
Nu, na 8 jaar, staat er een huisje waar Janet in woont en waar Rozetta ook slaapt als ze hier is. Er staat een stenen schooltje. Unicef heeft een paar latrines gedoneerd. Er staat een voorraadschuur van steen. Er zijn 3 waterputten geslagen op terrein, waarvan 1 met een windmolen om het water op te pompen. En dan hebben we van stro en takken een kerkje gebouwd. Dat is het wel zo’n beetje.
En daar komt dus nu een weeshuis bij.

We lopen rond op het terrein met Rozetta en Janet en ze vertellen ons ook over de plannen die het bestuur heeft. Over alles is al nagedacht. Het weeshuis. Huisjes voor leraren, zodat de overheid betaalde leraren ter beschikking kan stellen. Een moestuin en een kippenren, om voor de kinderen te kunnen zorgen. Een irrigatiesysteem om de 32 hectare te kunnen bewateren waardoor er zoveel verbouwd kan worden dat het verkocht kan worden en er inkomen wordt gegenereerd voor nieuwe projecten. Het is alleen een bizarre gedachte dat alles dus van geld afhankelijk is. De plannen zijn zo duidelijk, maar dit kost jaren en jaren om te realiseren. Heel kleine stapjes tegelijk. Als het allemaal al gaat lukken.

Voor Kutemwa zijn wij eigenlijk ook zomaar onverwacht uit de lucht komen vallen. Via de Nederlandse ambassade in Lusaka zijn we in contact gekomen met de grote hulporganisatie CHAZ en via hen met Kutemwa. Daar zit een grote toevalsfactor in.
En nu kunnen we met alle hulp die we hebben gekregen in de vorm van donaties, hier meehelpen met het realiseren van een deel van de plannen.
Dat vinden we natuurlijk niet alleen zelf bijzonder, maar de mensen van Kutemwa hebben in de afgelopen maand keihard gewerkt om goede dingen te doen met die onverwachte donatie. Ze willen ons ook zoveel mogelijk resultaat van al dat werk kunnen laten zien als we hier zijn.

In de afgelopen 2 weken is zowel de fundering gegraven als het bouwmateriaal hier naartoe gebracht. We hebben in overleg besloten dat niet alleen de fundering gemaakt zal worden van het gebouw wat wij helpen neerzetten, maar gelijk ook van een tweede slaapzaal en de 2 huisjes voor de leraren, daar tussenin.
In het eerste gebouw zullen straks 48 kinderen kunnen slapen. De bedoeling is dat de 2e slaapzaal ervoor kan zorgen dat dat er 96 worden. Een gebouw voor de jongens en een voor de meisjes.
Al lopend zijn we op de bouwplaats aangekomen. Er zijn 5 mensen hard aan het werk. Met het opbouwen van de fundering. Hier wordt over een paar dagen cement gestort en kan de opbouw worden neergezet.
We voelen ons apetrots, om nu hier te staan en te zien wat er al gebeurd is. Trots op wat er gaat komen, Dat we met al jullie hulp hier iets blijvends kunnen achterlaten.
Hier staan, zo naast de contouren van een gebouw waar over een klein tijdje 48 kinderen een veilig thuis gaan vinden, triggert ook weer de nodige gedachten en gevoelens. Je kunt wel degelijk impact maken op iemands leven en zo moeilijk is dat helemaal niet.

Joa loopt rond alsof hij hier al jaren komt. Wat kunnen kinderen toch makkelijk en flexibel zijn. Je ziet dat hij het allemaal in zich opneemt en bestudeert. Hij ziet natuurlijk ook wat er allemaal anders is dan thuis, maar neemt het gewoon zoals het komt. Kinderen hebben niet de gedachten die volwassenen hebben en dus ook niet de emoties die daar bij horen. Joa heeft wel gelijk het voetbalveld naast het schooltje gevonden en wil lekker spelen.
Er hangen genoeg kindjes rond, dus dat moet geen probleem zijn. Ik pomp een van de leren ballen op die we ook mee hebben genomen, Joa trekt zijn voetbalbroek en shirtje aan en loopt het veld op. Hij heeft geen taal nodig om de kinderen mee te krijgen. Die zien een bal en staan gelijk klaar. Joa heeft het super naar zijn zin en loopt in de Afrikaanse hitte de longen uit zijn lijf.

De middag vliegt voorbij en onder de indruk van alles wat we hebben gezien en gehoord zitten we aan het avondeten.
Een verhaal heeft extra veel indruk gemaakt. Het is nu de droge periode in Zambia en dan is er minder eten beschikbaar voor de mensen. Op dit moment is het droger dan normaal en de bevolking heeft het daardoor zwaar. Er zijn echt voedseltekorten.
Als extra pech is de organisatie World Vision onlangs gestopt met het verstrekken van pap aan Kutemwa en dat levert grote problemen op.
Waarom is dat een probleem? Met hulp van World Vision heeft Kutemwa in de afgelopen jaren pap kunnen geven aan de kinderen die naar school kwamen. Sommige kinderen moeten wel 7 kilometer lopen voordat ze bij Kutemwa zijn. Anderhalf uur heen en anderhalf uur terug. Als er thuis niet voldoende te eten is en je moet dat op een lege maag doen, dan werkt dat niet. Dan blijven kinderen weg, gewoon omdat het te zwaar is.
Daarnaast is de pap ook een belangrijke aanvulling voor de kinderen. De mensen eten hier nauwelijks vlees, met name omdat ze het niet kunnen betalen en omdat er geen geld is om zelf dieren te houden. Men leeft alleen van de landbouw. Daardoor krijgen de kinderen haast geen proteïne binnen. In de pap zit extra proteïne, wat kinderen zo hard nodig hebben.
Nu World Vision om onduidelijke redenen is gestopt met het verstrekken van de pap aan Kutemwa zijn er gaandeweg meer kinderen niet op komen dagen op school.
Vreselijk dat een gebrek aan eten in de weg staat om onderwijs te krijgen. Dat eten de incentive moet zijn om naar school te komen…..
Die gedachte knaagt heel erg aan ons. We horen dat er van de ruim 250 kinderen die normaal les krijgen, nog maar 100 kinderen zijn geweest de afgelopen 2 weken.

Voor het avondeten wordt er weer goed voor ons gezorgd. Er staat opnieuw rijst met kip op tafel en verse groenten. Kim houdt het alleen bij de rijst met wat groenten. Die vertrouwt de kip niet zo. Maar die is vandaag vers voor ons zijn nek omgedraaid. Joa en ik eten er wel lekker van.

Het is hier net na 18:00 donker. En op het platteland is donker ook echt donker.
Het huisje waarin we slapen heeft een zonnepaneel, maar dat is heel klein en net genoeg om 2 spaarlampen ongeveer twee uur te laten branden. Als die lampen ook uitgaan, ben je aangewezen op de hoofdlampjes. Verder is er nergens licht te bekennen.

Voordat we naar bed gaan, kunnen we ons nog wassen. Uiteraard is er geen douche. Er wordt water voor ons verwarmd op een vuurtje en we kunnen ons uit een teiltje wassen.
Ach, het is maar voor een aantal dagen. Straks hebben we weer ergens een warme douche. En we hebben in ons achterhoofd dat de mensen hier waarschijnlijk nooit onder de douche zullen staan.
Door de droogte is het erg stoffig en om heel eerlijk te zijn voelt het toch een beetje luxe om lekker warm water te hebben.

We slapen met z’n drieën in een klein kamertje. Er staan twee eenpersoons bedden in met een klamboe er boven, dus dat wordt improviseren. Joa mag kiezen en wil bij mij in bed komen liggen.

Kim en ik gaan er ook vroeg in. Er is niet veel te doen op het Zambiaanse platteland. Maar de hoofdattractie is de sterrenhemel. We hebben nog nooit zo’n mooie sterrenhemel gezien met zo ongelofelijk veel sterren. Het is kraakhelder en het landschap is compleet vlak zonder iets wat het uitzicht blokkeert. Daardoor zien we overal om ons heen de sterren. 180 graden van links naar rechts en van voren naar achteren. Zoiets heb ik nog nooit meegemaakt. De melkweg is ook heel goed met het blote oog.
Kim en ik pakken dit romantische moment even mee. Er is geen geluid om ons heen. Het is pikdonker en dan al die sterren. In een paar minuten tijd zien we twee vallende sterren.